اهل سنت و آیه مباهله

  در آیه مباهله و همچنین در روایات مربوط به آن علاوه بر علمای تشیع، قریب به اتفاق بزرگان عامّه و تسنن نیز  به صحت علمی آن از نظر محتوا و سند، در ایات و روایت تصریح نموده اند.

ماجرای مباهله که میان نبی اکرم اسلام(ص) و امّت مسیحی نجران با هفتاد دهکده تابع خود واقع گردیده است، از مهم ترین اتفاقات تاریخ اسلام است. (۱)

در این میان بزرگان اهل سنت توجه خاصی به این ماجرا و آیه نازل شده در آن نشان داده اند که خود حاکی از حقانیت و افضلیت اهل بیت پیامبر اکرم(ص) است.

شان نزول آیه مباهله به طرق مختلف در کتب روایی و تفسیری منقول گردیده است که در این گفتار برخی از آنها با سند های متقن و صحیح مذکور می گردد:

الف – احمد بن حنبل پیشوای مذهب حنبلی و از مشایخ و بزرگان اهل تسنن، نقل نموده :

هنگامی که آیه نازل گردید : «ندعُ اَبنائَنا و اَبنائکُم» رسول خدا(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین – رضوان الله علیهم اجمعین – را دعوت کرد؛ آنگاه فرمود : «بارخدایا  اینان اهل بیت من هستند» (۲)

ب – ابن عساکر از بزرگان اهل سنت به سند خود از ابی طفیل نقل کرده است که امیرمومنان علی علیه السلام با  اصحاب شورا مناظره کرد و جمله ای از فضائل و مناقب خویش را برای آنان برشمرد که از آن جمله فرمود : «شما را به خدا سوگند می دهم، آیا در میان شما کسی نزدیک تر به رسول خدا(ص) در خویشاوندی هست؟ و شخصی که نبیّ مکرم او را نفس خود خوانده و فرزندان او را فرزندان خود و زنان او را زنان خود خوانده باشد غیر از من { علی بن ابی طالب } وجود دارد؟

همگی گفتند : «بارخدایا هرگز!! » (۳)

ج – ترمذی نیز با همین سند و متن، این حدیث را نقل کرده و آنگاه تصریح به صحت و اتقان آن نموده است! (۴)

د – حاکم نیشابوری از سعد بن ابی وقّاص نقل کرده که :

هنگامی که آیه مباهله نازل گردید، رسول خدا(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین – رضی الله عنهم – را خواسته آنگاه فرمود : «پروردگارا اینان اهل بیت من هستند! » (۵)

ه – در کتاب «الفصول المختاره» آمده است : مامون عباسی روزی به امام رضا علیه السلام عرض کرد مرا به نزدیک  ترین فضیلت امیر المومنین علی(ع) خبر بده که قرآن بر آن دلالت دارد.

حضرت فرمود : «فضیلت مباهله، که خداوند در آیه مباهله فرمود ... آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله حسن و حسین که دو فرزند او به حساب می آمدند را دعوت نمود و نیز فاطمه را که در موضع نساء او به حساب می آمد را خواست و نیز امیر مومنان علی علیه السلام را که به حکم خداوند سبحان نفس او به حساب می آمد را دعوت نمود. و به تحقیق ثابت شد که احدی از خلق خدا جلیل تر و افضل از رسول خدا(ص) نمی باشد؛ پس واجب است که احدی افضل از نفس پیامبر اکرم به جز علی به حکم خداوند نباشد. » (۶)

از طرفی دیگر علاوه بر تصریح به صحت شان نزول آیه مباهله در داستان واقع میان نبی اکرم و اسقف نجران، حدیث مباهله را نیز که در کتب مختلف ذکر گردیده، می توان از میان اقوال اعاظم اهل سنت به صحت و تایید آن حدیث پی برد. از آن جمله طرق مختلف عبارت اند از :

الف – وجود حدیث در صحاح مسلم و ترمذی (۷)

ب – ذهبی که انقد المنقّدین علما اهل سنت نسبت به مذهب شیعه می باشد در «تلخیص المستدرک» به صحت  این حدیث اذعان دارد.

ج – تصریح قاضی ایجی به صحت حدیث که می گوید : « . . . مراد از انفسنا خود پیامبر نیست، بلکه مقصود علی(ع)، چرا که انسان خودش را دعوت نمی کند ... » (۸)

د – ارسال مسلم دانستن حدیث که ابن اثیر آن را در «الکامل» از مسلمات حدیث دانسته است. (۹)

پس در نهایت به این نتیجه می توان رسید که در آیه مباهله و همچنین در روایات مربوط به آن علاوه بر علمای تشیع، قریب به اتفاق بزرگان عامّه و تسنن نیز به صحت علمی آن از نظر محتوا و سند، درایت و روایت تصریح نموده اند.

در حقیقت به اثبات این آیه و اخبار آن اهل بیت(ع) عزیز ترین بستگان پیامبرند لذا پیامبر اکرم این افراد را برای مباهله که موضع حساسی است و احتیاج به دعا دارد به همراه خود می آورد که این خود دلالت بر افضلیت آنها بر دیگران دارد.

بنابر این نیکو و شایسته است که این واقعه را تمامی مسلمانان به عنوان عیدی بزرگ گرامی دارند؛ چرا که حقانیت پیامبر اکرم و اهل بیت ایشان(ع)، در آن به اثبات رسیده است.

---

۱ – یاقوت حموی. معجم البلدان. ج ۵ . ص ۲۶۷ و ۲۶۸

۲ – مسند احمد. ج ۱ . ص ۱۸۵

۳ – ترجمه تاریخ دمشق ابن عساکر. ج ۳ . ص ۹۰

۴ – صحیح ترمذی. ج ۵ . ص ۵۹۶

۵ – مستدرک حاکم. ج ۳ . ص ۱۵۰

۶ – الفصول المختاره. ص ۳۸

۷ – صحیح مسلم. ج ۱۲ . ص ۱۲۹

۸ – شرح مواقف. ج ۸ . ص ۳۶۷

۹ – کامل ابن اثیر. ج ۲ . ص ۲۹۳