غم دنیا

هرکه برای دنیا اندوهناک شود، در واقع از قضای خداوند خشمگین شده است.

قال امیرالمومنین حیدر علیه السلام

قال امیرالمومنین علی علیه السلام...

مَن اَخَذ َ دینَه من افواهِ الرّجال اَزالتهُ الرجال و من اخذ دینه مِنَ الکتاب و السُنّه زالت الجبال ولم یزل

کسی که دینش را از دهان مردم بگیرد، مردم دینش را از او می گیرند و کسی که دینش را از کتاب و سنت بگیرد دین او پابرجاست، هرچند کوه ها نابود شوند.

دعای وداع در شب آخر رمضان (صحیفه سجادیه)

 

اَللَّهُمَّ یَا مَنْ لاَ یَرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ وَ یَا مَنْ لاَ یَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ
 اى خداوندى که در برابر نعمتهایى که بندگانت را ارزانى مى‏ دارى به پاداشت رغبتى نیست.اى خداوندى که از بخشیدن پشیمان نمى‏ شوى.

وَ یَا مَنْ لاَ یُکَافِئُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ
 اى خداوندى که پاداش عمل بنده را نه برابر عمل، بلکه بیش از آن مى‏ دهى.

از نظر امام علی(ع)، مردم با چه انگیزه‌هایی خدا را عبادت می‌کنند؟

با توجه به کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه؛ چگونه عبادتی، عبادت آزادگان خواهد بود؟

امام علی(ع) عبادت‌های مردم را با توجه به اهداف و انگیزه‌های موجود در آنها، به سه نوع تقسیم می‌کند:

«إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللهَ رَغْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ التُّجَّارِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللهَ رَهْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْعَبِیدِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْأَحْرَار».[1]

حدیث ناب

به وسیله ی علم است که خداوند اطاعت و عبادت می شود.

با علم٬ معرفت خداوند و توحید او حاصل می شود٬

به وسیله ی علم صله ی رحم انجام٬ و حلال از حرام شناخته می شود

و علم پیشوای عقل٬  تابع آن است و سعادتمندان بدان الهام می یابند و تیره بختان٬ محروم می شوند.

---

---

منبع : البحار ١/١۶۶

حدیث نبوی فضایل علوی

 

قـالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:

مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْـظُرَ اِلى آدَمَ فى عِلْمِهِ وَاِلى نُوحٍ فى تَقْواهُ وَاِلى اِبْراهیـمَ فى حِلْمِهِ وَ اِلى مُوسى فى هَیْبَتِهِ وَ اِلى عیسى فى عِبادَتِهِ فَلْیَنْظُرْ اِلى عَلِىِّ بْنِ اَبى طالبٍ علیهم السلام.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: 

هر که مى خواهد به

« آدم » و علم او 

دشمن شناسی در نهج البلاغه

حضرت علی(ع) در نهج البلاغه شناخت دشمن را رمز بینش معرفی می کند و می فرماید:
واعلموا انکم لن تعرفوا الرشد، حتی تعرفوا الذی ترکه ولن تأخذوا بمیثاق الکتاب حتی تعرفوا الذی نقضه و لن تمسکوا به حتی تعرفوا الذی نبذه...؛
«و بدانید که رشد نمی یابید مگر که ترک کنندگان آن را بشناسید و هرگز به کتاب خدا چنگ نمی زنید، مگر که فروفکننده آن را چنانکه باید، شناخته باشید.»

امیرالمومنین علی(ع) ماهیت دشمنان اسلام را چنین معرفی می کند

حدیث علوی

قالَ أَمیرُالْمُؤْمِنین علیه السلام: 

اِنَّ اللّه َ جَعَلَنى اِماماً لِخَلْقِهِ، فَفَرَضَ عَلَىَّ التَّقْدیرَ فى نَفْسى وَمَطْعَمى وَمَشْرَبى وَمَلْبَسى کَضُعَفاءِالنّاسِ، کَىْ یَقْتَدِىَ الْفَقیرُ بِفَقْرى وَ لا یَطْغَى الْغَنِىَّ غِناهُ. 

حضرت امیر علیه السلام فرمود: 

مواقع دعا از منظر امیرالمومنین

 قالَ الاْمامُ علىّ بن أبی طالِب أمیرُ الْمُؤْمِنینَ (عَلَیْهِ السلام) :  إغْتَنِمُوا الدُّعاءَ عِنْدَ خَمْسَةِ مَواطِنَ: عِنْدَ قِرائَةِ الْقُرْآنِ، وَ عِنْدَ الاْذانِ، وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ، وَ عِنْدَ الْتِقاءِ الصَفَّیْنِ لِلشَّهادَةِ، وَ عِنْدَدَعْوَةِ الْمَظْلُومِ، فَاِنَّهُ لَیْسَ لَها حِجابٌ دوُنَ الْعَرْشِ.

حضرت امیر المومنین امام علی (علیه السلام) فرمود: پنج موقع را براى دعا و حاجت خواستن غنیمت شمارید: 

موقع تلاوت قرآن، موقع اذان، موقع بارش باران، موقع جنگ و جهاد ـ فى سبیل اللّه ـ موقع ناراحتى و آه کشیدن مظلوم. در چنین موقعیت ها مانعى براى استجابت دعا نیست. 

---

 أمالى صدوق : ص 97، بحارالأنوار: ج 90، ص 343، ح 1. 

فوائد حکومت در عصر غیبت ازدیدگاه امیرالمومنین امام علی (ع)

امام علی(ع) در خطبه۴۰ نهج البلاغه، به هفت فائده از فوائد و برکات و آثار حکومت اشاره می کند که بعضی جنبه معنوی دارد و بعضی جنبه مادی؛ 

نخست این که، در سایه حکومت او مومن به کار خویش ادامه می دهد و راه خود را به مقام قرب الی الله می پیماید: «یَعْمَلُ فِی اِمْرَتِهِ الْمُوْمِنُ».

ماه رجب در نگاه امام علی علیه السلام

امام علی دراهمیت دادن صدقه در ماه رجب فرمودند:هر کس در ماه رجب صدقه بدهد، خداوند روز قیامت در بهشت او را به ثوابی گرامی می دارد که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به خاطر بشری خطور نکرده است.(1)

 امیر المؤمنین علیه السّلام در فضیلت روزه ماه رجب  فرمودند:

• هریک روز از اوّل ماه رجب را یا از وسط آن یا از آخر آن روزه بدارد گناهان گذشته و آینده‌اش آمرزیده شود

• و هرکه یک شب از این ماه را احیا کند حق تعالى او را از آتش جهنّم آزاد کند و قبول کند شفاعت او را در حق هفتاد مرد گناهکار

• و هرکه در این ماه تصدّقى از براى خدا کند، خداوند غفّار در بهشت نعمتى چند به او عطا فرماید که چشمى ندیده باشد و گوشى نشنیده باشد و بر خاطر کسى خطور نکرده باشد.(2)

---

1.       مجلسی، بحارالانوار، ج97، ص26.

2.       فضائل الأشهر الثلاثة شیخ صدوق، ص 38؛ امالى صدوق ص 435 مجلس 81 ح 1، بحار الانوار ج 97 ص 34 ح 8

سخنی از آقای خوبیها

حضرت امیرالمؤمنین (علیه‏ السلام) فرمودند:

اى مردم! به خدا سوگند من هرگز شما را به هیچ طاعتى فرا نمی ‏خوانم مگر آن که خود بر شما. در عمل به آن. پیشى مى‏ جویم و از هیچ گناهى بازتان نمی ‏دارم و نهى نمى ‏کنم. مگر آن که پیش از شما، خود را از عمل به آن باز می‏دارم.

---

نهج البلاغه، خطبه173

نوروز از منظر امام علی ع

در خبر است:

چیزى به رسم هدیّه نوروزى خدمت امیرالمومنین (علیه السلام) تقدیم شد، حضرت پرسیدند: این چیست؟ عرض کردند: یا امیرالمومنین! امروز نوروز است. حضرت علی(علیه السلام)فرمودند: هر روز را براى ما نوروز سازید. 

عیدتون مبارک

---

وسائل الشّیعه، ج 12، ص 214

مباهله در کلام امام على‏ بن موسى الرضاعلیه السلام

چون حضرت رضاعلیه السلام در مجلس مأمون عباسى حاضر شد مأمون از او سؤالاتى کرد و حضرت یکایک پاسخ مى ‏داد. تا سخن بدینجا رسید که مأمون پرسید آیا خداوند در جایى از قرآن «اصطفاء» را تفسیر کرده است؟ آن حضرت در پاسخ فرمود خداوند اصطفاء عترت را در دوازده موضع از کتاب خویش بیان فرموده است. سپس آن حضرت در بیان سومین موضع فرمودند: در واقعه مباهله که آیه شریفه «فمن حاجک فیه من بعد…» نازل شد، پیامبر خدا، على و حسن و حسین و فاطمه (سلام‏الله علیهم اجمعین) را احضار کرد و جان آنها را قرین جان خود قرار داد. پس آیا مى‏ دانید معناى «وانفسنا و انفسکم» چیست؟ علماى مجلس گفتند مراد از آن نفس پیامبر خدا است. آن حضرت فرمود به غلط افتادید. خداوند در «انفسنا» نفس على ‏علیه السلام را قصد کرده است و دال بر این امر سخن پیغمبر خداست که فرمود «لتنتهین بنو ولیعه او لأبعثن الیهم رجلا کنفسى یعنى على ‏بن ابى‏ طالب» و این خصوصیتى است که پیش از این و پس از این هیچکس بدان نخواهد رسید زیرا آن حضرت نفس على را همانند نفس خود قرار داد. (1)

مباهله در کلام امام موسى بن جعفر علیه ‏السلام

در گفتگوى هارون الرشید با موسى ‏بن جعفرعلیه السلام آمده است که هارون پرسید چرا شیعیان شما از تعبیرشان در مورد شما به «یابن رسول ‏الله» دست برنمى ‏دارند در حالى که شما فرزند على و فاطمه هستید و فاطمه ظرف تولد فرزند بود. در واقع فرزند به پدر منسوب مى ‏گردد نه مادر. آن حضرت پس از استشهاد به آیه 84 سوره انعام (و وهبنا له اسحق و یعقوب کلا هدینا و نوحا…) اضافه فرمودند که همه امت اسلام از نیکوکار و بدکار اتفاق دارند که چون آن شخص نجرانى را پیغمبر به مباهله فراخواند در کساء او جز على و فاطمه و حسن و حسین کس دیگرى نبود و خداوند فرمود «فمن حاجک فیه من بعد…» پس تأویل «ابنائنا» حسن و حسین و تأویل «نسائنا» فاطمه و تأویل «انفسنا» على ‏بن ابى ‏طالب بود. (1)

---

1) شیخ مفید، الاختصاص، ص 54؛ شروانى، ما روته العامة من مناقب اهل‏ البیت، ص 85، به نقل از الصواعق المحرقه، و نظیر این حدیث در عیون اخبار الرضا نقل شده است که علامه طباطبائى در المیزان، ذیل آیه مباهله آن را ذکر کرده است و نیز على‏بن عیسى الاربلى، کشف الغمة، ج 2، ص .778

مباهله در کلام امام صادق علیه ‏السلام

ابوجعفر احول از امام صادق‏ علیه السلام نقل مى ‏کند که به آن حضرت برخى از امورى را که مردم در حق آنها منکرند گفتم.

حضرت فرمود بدانان بگو که قریش مى ‏گفتند ما آن «اولوالقربى» هستیم که غنیمت براى آنهاست. (1) سپس [در پاسخ ]بدین منکرین گفته شد که رسول ‏خدا در روز بدر براى جنگ جز اهل بیت خویش را حاضر نکرد و به هنگام مباهله [که انتظار مى‏ رفت عذاب بر یکى از دو طرف نازل شود] على و حسن و حسین و فاطمه سلام ‏الله علیهم اجمعین را آورد.

پس آیا براى آنها [یعنى اهل بیت که در بدر و در مباهله حاضر بودند] تلخى و براى اینها [یعنى قریش ]شیرینى باشد. (2)

نکته قابل توجه در این روایت آن است که حضور اهل بیت در واقعه مباهله به مانند حضور خویشان رسول‏خدا در بدر دانسته شده است.

 

---

1)اشاره است به آیه «واعلموا انما غنتم من شى‏ء فان‏لله خمسه و للرسول ولذى القربى» (انفال، 41) که با تأویل آن گروهى از مردم معتقد بودند که خمس تنها به فرزندان رسول‏ خدا تعلق ندارد.
2) تفسیر عیاشى، ذیل آیه مباهله.

مباهله در کلام امام حسین بن على علیه‏ السلام

در جریان مراسم حج و در صحراى منى امام حسین‏ بن على، ‏بنى ‏هاشم و بزرگان از اصحاب رسول ‏خدا را جمع کرد و در اثنا خطبه ‏اى که خواند از آنان در مورد فضائل پدرش على ‏بن ابى‏ طالب اقرار گرفت. در این خطبه مفصل نیز به واقعه مباهله و حضور على و همسرش فاطمه و دو فرزندش اشاره شده است و چنین آمده است:

قال انشدکم الله أتعلمون ان رسول ‏الله ‏صلى الله علیه وآله وسلم حین دعا النصارى من اهل نجران الى المباهلة لم یأت إلا به و بصاحبته و إبنیه؟

قالوا اللهم نعم. 

---

رى شهرى، محمد، موسوعة الامام على ‏بن ابى‏ طالب، ج 8، ص .272

مباهله در کلام امام حسن بن على علیه ‏السلام

آن حضرت بعد از صلح با معاویه در حضور او خطبه‏ اى خواند و در ضمن آن فرمود جدم در روز مباهله از میان جانها پدرم و از میان فرزندان مرا و برادرم حسین را و از میان زنان فاطمه مادرم را آورد پس ما اهل او و گوشت و خون او هستیم. ما از او هستیم و او از ماست.

عبارت آن حضرت چنین بود «ایها الناس انا ابن البشیر و انا ابن النذیر و انا ابن السراج المنیر… فاخرج جدى یوم المباهلة من الانفس ابى و من البنین انا و اخى الحسین و من النساء فاطمة امى فنحن اهله و لحمه و دمه و نحن منه و هو منا». 

---

سلیمان‏ بن ابراهیم، ینابیع المودة، ج 1، ص 40؛ شیخ طوسى، الامالى، ص .561

چگونه از آیه مباهله أفضلیت و امامت امیرالمؤمنین (علیه السلام) استدلال می‌شود؟

قرآن می‌فرماید:

فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ (1)

علماء نصارای نجران که نزدیک مدینه بودند، نزد پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) آمدند و گفتگو کردند. ولی سخنان پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) در علمای نصارای نجران اثر بخش نبود. بنا شد با یکدیگر مباهله کنند. یعنی نصارای نجران و پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) عزیزترین افرادشان را بیاورند و با هم مباهله کنند. یعنی بگویند:

آیه مباهله و ادعای جعل و نشر احادیث!

 

یکی دیگر از شبهات مهم در خصوص آیه مباهله و روایات مربوط به آن، ادعای ساختگی بودن احادیث و روایات مربوط به آن است.

محمد رشیدرضا (1865ـ1935م) در همین خصوص چنین می‌نویسد:

و مصادر هذه الروایات الشیعه و مقصدهم منها معروف و قد اجتهدوا فی ترویجها مااستطاعوا حتی راجت علی کثیر من اهل السنه...؛(1) مصادر این روایات مربوط به شیعه است و منظور و مقصود آن‌ها نیز معلوم است. آن‌ها در ترویج این روایات به اندازه توان خود کوشش نمودند و بدین وسیله این روایات در میان بسیاری از اهل سنت رایج گشته است.

نقد و بررسی