علت نسبت دادن آیه مباهله به علی(ع)
تاکنون همگان درباره اینکه امیر مؤمنان علی(ع) بیشترین اطاعت و تبعیت را از رسول اکرم(ص) داشتند شهادت میدهند پس این آیه که میفرماید «فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی؛ پس هر که از من پیروى کند بى گمان او از من است»، منافاتی با مفاد آیه مباهله ندارد.
در روز عید غدیر که در آن پیامبر اکرم(ص) پس از اینکه به امر خداوند متعال امیرالمؤمنین(ع) را به صورت علنی به امامت منصوب کردند، در بخشی از خطبه فرمودند:
یکی دیگر از شبهات مهم در خصوص آیه مباهله و روایات مربوط به آن، ادعای ساختگی بودن احادیث و روایات مربوط به آن است.
محمد رشیدرضا (1865ـ1935م) در همین خصوص چنین می‌نویسد:
و مصادر هذه الروایات الشیعه و مقصدهم منها معروف و قد اجتهدوا فی ترویجها مااستطاعوا حتی راجت علی کثیر من اهل السنه...؛(1) مصادر این روایات مربوط به شیعه است و منظور و مقصود آنها نیز معلوم است. آنها در ترویج این روایات به اندازه توان خود کوشش نمودند و بدین وسیله این روایات در میان بسیاری از اهل سنت رایج گشته است.
نقد و بررسی
آیه مُباهله، آیه ۶۱ سوره آل عمران است که اشاره به واقعه مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران دارد. مفسران شیعه و برخی از اهل سنت این آیه را یکی از فضائل اصحاب کساء به ویژه امام علی(ع) دانسته‌اند. امام بر اساس این آیه به منزله نَفْس و جان پیامبر(ص) معرفی شده است. امام رضا(ع) این آیه را بزرگترین فضیلت حضرت علی در قرآن معرفی می‌کند.
شان نزول
امام رضا(ع) این آیه شریفه (ایه مباهله) را از جهت دلالت بر امامت امیرالمومنین(علیه‌السلام) بهترین و روشن‌ترین آیه در قرآن دانسته‌اند و با استناد به این آیه و عمل رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پس از نزول آن، ثابت می‌کنند که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) پس از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بافضیلت‌ترین انسان روی زمین است.
سیّد مرتضى(رحمه‌الله) مى‌گوید:
1- آیه 61 سوره مبارکه عمران
«فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکمُْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنفُسَنَا وَ أَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتهَِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلىَ الْکَذِبِین »
«هرگاه بعد از علم و دانشى که به تو رسیده،(باز) کسانى با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».
مفسران و محدثان شیعه و اهل تسنّن تصریح کرده‌اند که آیه مباهله در حق اهل بیت پیامبر ((علیهم السلام))نازل شده است و پیامبر صلی الله علیه و آله کسانی را که همراه خود به میعادگاه برد فرزندانش حسن(ع) و حسین(ع)، دخترش فاطمه(س) و دامادش علی ((علیهم السلام)) بودند. بنابراین منظور از «اَبْنائَنا» در این آیه منحصرا حسن و حسین ((علیهما السلام)) هستند، همان طور که منظور از «نِساءَنا» فاطمه ((علیها السلام)) و منظور از «اَنْفُسَنا» تنها علی ((علیه السلام)) بوده است.این آیه هم چنین به این نکته لطیف اشاره داردکه علی((علیه السلام))در منزلت جان و نفس پیامبر است.
2- آیه 33 سوره مبارکه احزاب
مشخص شدن افراد اهل بیت از لحاظ قرآنی(خداوند) توسط آیه مباهله که تایید کننده این افراد در آیه تطهیر و حدیث کساء نیز می باشد
مسلم می‌گوید: (1)
وقتی آیه شریفه:
فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ (2) نازل شد:
اعتقاد به اینکه خلافت ونبوت در یک خاندان جمع نمی شود!
که این خلاف سخن قرآن است چون عهد ولایت را در خاندان ابراهیم(ع) به شرط عدم ظلم قرار داده بود.پس این سخن کاملا غلط است.
وصول عهد امامت به فرزندان عادل حضرت ابراهیم (ع)
نبوت پیامبر
من حجت خدا بر همه ى مخلوقاتِ او از اهل آسمان و زمین هستم. هر کس در این مطلب شک کند کافر است. (3)
هر کس در چیزى از کلامِ من شک کند در همه ى آن شک کرده است، و شک کننده در گفتار من در آتش است.(3)
به امر پروردگار کلام من تغییر پذیر نیست. (4)
پیامبران و مرسلین گذشته به من بشارت داده اند.(3)
هیچ علمى نیست مگر آنکه خداوند آن را به من آموخته است. (3)
مطالبی که در این بخش تحت 21 عنوان ذکر می شود از متنِ کامل و مقابله شده خطبه غدیر استخراج شده است.
قبلاً، تذکر چند نکته لازم به نظر می رسد:
1. موضوعاتی که در نظر گرفته شده مربوط به مطالب مهم خطبه و آنچه مربوط به موضوع اصلی خطبه بوده و پیامبر صلی الله علیه و آله بر آن تکیه داشته اند می باشد، و اگر همه مطالب خطبه در نظر گرفته شود می توان فهرست موضوعی مفصل تری ارائه داد.
