سیره و روش امام علی علیه‌السلام در مورد خویشاوندان

از جمله سنت‌های نیکو و اصول اساسی در فرهنگ اسلام که پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز بسیار تاکید داشته است، دلبستگی به خانواده، حفظ و حراست از بستگان و رسیدگی به آنان، اهتمام به صله‌ رحم و استوار ساختن پیوند خویشاوندی است.

امیرمومنان علی علیه‌السلام نیز در این زمینه پیشتاز بوده است؛ چنان که خود در یکی از فرمایشاتش به این مطلب تصریح کرده است؛ «هیچ کس در پذیرش دعوت حق و صله رحم، چون من پیشتاز نبوده است.» [۱]

در فرمایشی دیگر نیز حضرت فرموده است:

«ای مردم، بدون تردید هیچ فردی [هر چند دارای ثروت فراوان و مکنت بی‌شمار باشد] از خویشان و بستگان خود بی‌نیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند. خویشاوندان، بزرگ‌ترین گروه از مردم هستند که از انسان حمایت می‌‌کنند و ناراحتی او را از بین می‌برند. هنگامی که حادثه‌ای برای شخص پیش آید، آن‌ها پرعاطفه‌ترین مردم هستند. آگاه باشید که نباید از بستگان و خویشان بینوای خود روی گردان و از آنان چیزی را دریغ دارید که اگر بر آنان اتفاق نکنید، بر دارایی نیفزاید و اگر به آنان اتفاق کنید، کاستی در مالتان پدید نیاید.

هر فردی که از کمک به عشیره و اقوام خود کوتاهی کند، فقط یک دست از یاری آنان کم شده؛ ولی او خود را از دست‌های زیادی محروم کرده است. هر کس با نزدیکان و اطرافیان خود مدارا کند، همواره دوستی و مهربانی آنان را نصیب خود کرده است.» [۲]

حضرت در یکی دیگر از فرمایشات خود در مورد اقوام چنین توصیه می‌کند: «فردی که خدا به او توانمندی داده است، باید پیوند خویشاوندی را استوار سازد [صله رحم کند] و از میهمانان به خوبی و شایستگی پذیرایی کند.» [3]

و در وصیتی دیگر حضرت به فرزندش امام حسن علیه‌السلام فرمود: «خویشان و اقوامت را گرامی بدار که بال‌های تو هستند و به نیروی آنان می‌توانی پرواز کنی و همچنین که با آنان به دشمن یورش می‌بری.» [4]

به این ترتیب امام علی علیه‌السلام، پیوند خانوادگی و خویشاوندی را بسیار محترم می‌داشت و به حفظ پیوندی خویشاوندی سفارش می‌فرمود و خود در این راه پیشگام و پیشتاز بود.

منبع:

1. نهج البلاغه ؛خطبهٔ ۱۳۹
2. همان
3. همان، خطبه ۱۴۲
4. همان، نامهٔ ۳۱